45. posiedzenie Senatu RP

Punkt pierwszy oraz drugi: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw oraz stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zapytanie Senator Jerzy Chróścikowski:

Dziękuję, Panie Marszałku.

Mam bodajże trzy pytania. Pierwsze dotyczyłoby tego, jaka liczba płatników, jeśli to jest wiadome, z działów specjalnych w rolnictwie jest tutaj zaliczana? Czy jest to duża skala, czy nie, jeśli patrzeć na możliwość odpisania sobie z amortyzacji? Czy są oni tak samo traktowani i czy mogą korzystać z odpisów z amortyzacji? To by była jedna sprawa.

Drugie pytanie, czy rząd przewidywał możliwość wprowadzenia podatku dla rolników, również dostępnego na ogólnych zasadach, zamiast podatku ryczałtowego? Rolnicy płacą ryczałt, niezależnie od dochodów, jakie osiągają. Czy taką dowolność ewentualnie przewiduje rząd? Uznaję, że gdyby rolnicy mogli korzystać z podatku dochodowego, to mieliby rzeczywiście możliwość korzystania z ulg, a w tym przypadku można powiedzieć, że są ze względu na to ograniczeni, jak tu już było wcześniej mówione, nie mogą korzystać z ulg, a tak by mogli.

I jeszcze jedna kwestia. Są dwa systemy naliczania do uzyskania zasiłku rolniczego, przepraszam, nie zasiłku rolniczego, ale zasiłków rodzinnych dla rolników. Według jednego systemu, naliczanie jest podane przez GUS, a według drugiego naliczanie dochodu jest zamienne: albo 2 ha, albo 50% dochodu. W przypadku, jeśli rolnik zatrudniony w jakimś przedsiębiorstwie, podejmuje pracę dodatkową, zlicza mu się te wszystkie dochody i nie ma prawa uzyskania w tym momencie zasiłku. To jest dodatkowa kara, że posiada gospodarstwo rolne. Czy ministerstwo rolnictwa zamierza to zmienić? Jest to jeszcze dodatkowe obciążenie, tym bardziej że dzieci rolników nie mogą uzyskać z tego powodu stypendiów, bo te zasiłki, przeliczane jako dochody, nie kwalifikują ich do uzyskania stypendiów.

Odpowiedź Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Jan Rudowski:

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Dostosowanie przepisów podatkowych do konstytucji jest wymogiem, który stawia między innymi przed rządem art. 217 Konstytucji. Ustawy aktualnie obowiązujące nakładające obowiązki podatkowe nie są w pełni dostosowane do art. 217 Konstytucji z tego powodu, że wydane były pod rządami poprzednio obowiązującej konstytucji, która takich wymogów nie stawiała. Stąd też, przygotowując nowe ustawy, rząd starał się, aby te nowe ustawy w pełni realizowały wytyczne art. 217 Konstytucji. Dotyczy to także całego szeregu przepisów bezpośrednio kształtujących obowiązek podatkowy, które do tej pory znajdowały się w aktach wykonawczych, a przeniesione zostały do ustaw podatkowych. Prace nad tymi ustawami w dalszym ciągu będą trwały w Komisji Finansów Publicznych.

Jeśli chodzi o działy specjalne produkcji rolnej, to aktualnie rozlicza się czterdzieści dwa tysiące czterystu trzydziestu dziewięciu podatników uzyskujących przychody z tych działów. Dochód wykazywany przez tę grupę podatników stanowi 0,03% dochodów ogólnie deklarowanych w rozliczeniach podatkowych. System rozliczeń dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej jest tak skonstruowany, że podatnik albo wybiera uproszczony system liczenia kosztów, albo też rozlicza koszty na zasadach ogólnych, prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów. Wówczas może korzystać z odpisów amortyzacyjnych. Jeżeli przyjmuje zasadę ryczałtowych kosztów, to wówczas z takich odpisów korzystać nie może.

Art. 6 w nowelizacji zawiera podstawowe rozwiązanie, które powoduje wyeliminowanie możliwości wspólnego rozliczenia małżonków w sytuacji, kiedy jeden z współmałżonków uzyskuje dochód opodatkowany w sposób zryczałtowany. Jeżeli taka sytuacja ma miejsce, to wówczas ci małżonkowie nie mają możliwości połączenia swoich dochodów i wspólnego rozliczenia. W tym wypadku istotą problemu jest to, iż dla przychodów opodatkowanych w sposób zryczałtowany nie jest ustalany dochód, a według aktualnie obowiązujących przepisów w wypadku wspólnego rozliczenia dochód z działalności opodatkowanej w sposób zryczałtowany był traktowany jako dochód wynoszący zero. Czyli była to podwójna preferencja: z jednej strony uproszczone formy opodatkowania bez konieczności wykazywania dochodów, a z drugiej strony dodatkowo rozliczanie fikcyjnego dochodu w wysokości zero. Skutki budżetowe tego rozwiązania zaistnieją dopiero w 2001 r.

Informacje dotyczące amortyzacji. Amortyzacja jest, istotnie, regulacją dość skomplikowaną, ale sądzę, że podatnicy prowadzący działalność gospodarczą i rozliczający podatek dochodowy dla celów amortyzacji doskonale potrafią stosować te przepisy. Przeniesienie tych przepisów było między innymi wymogiem art. 217 Konstytucji. Są to istotne elementy kosztów prowadzenia działalności. Wprawdzie można wskazywać, iż jest spory stopień skomplikowania tych regulacji, ale dostosowane są one do specyfiki prowadzenia działalności gospodarczej.

Art. 22o. Projektowany art. 22o wprowadza normę, zgodnie z którą, jeżeli zaistnieją dla przedsiębiorców niekorzystne warunki, minister finansów - zwracam na to państwa uwagę - będzie zobowiązany do określenia wartości środków trwałych, bo jest tu słowo "określa". Czyli jest to norma zabezpieczająca przedsiębiorców przed tym, że w przyszłości minister finansów mógłby nie dokonać aktualizacji.

Informacje liczbowe dotyczące podmiotów gospodarczych. Spośród tych podatników, którzy uzyskiwali dochody wyłącznie z działalności gospodarczej, czterdzieści osiem tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt sześć podmiotów uzyskało dochody, które lokowane były w trzecim przedziale skali podatkowej. Tu chodzi wyłącznie o tę grupę, która nie wykazywała innych dochodów poza dochodami z działalności gospodarczej. Pozostała grupa podatników, czyli ponad milion, uzyskiwała dochody również z innych rodzajów działalności. Jednak rozliczenia, szczegółowego rozbicia nie posiadam.

Ulgi mieszkaniowe i ich wykorzystywanie w poszczególnych przedziałach. Ulgi mieszkaniowe ogółem w pierwszym przedziale wykorzystywało 25% podatników, w drugim przedziale - 65%, w trzecim przedziale - 67 % podatników. Ulgi budowlane inwestycyjne, z wyłączeniem ulg remontowych, które, według tej noweli, pozostają i są nadal stosowane, a więc same ulgi inwestycyjne, które są znoszone, w pierwszym przedziale wykorzystywało 4,3% podatników, w drugim przedziale - 19,3% i w trzecim przedziale 0,39% podatników korzystało z ulg inwestycyjnych mieszkaniowych.

Łączenie spółek - art. 17. Jest to rozwiązanie, które zostało wprowadzone do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, aby zapewnić zgodność tej ustawy z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych. Od 1 stycznia 1999 r. obowiązuje analogiczny przepis dla podatników osób prawnych. I ten przepis nie budzi do tej pory zastrzeżeń, Ministerstwo Finansów nie miało żadnych interwencji w sprawie interpretacji czy niezrozumienia tego przepisu.

Wprowadzenie uproszczonej formuły wpłaty zaliczek. Jest to rozwiązanie, które powoduje, iż podatnik nie będzie zobowiązany co miesiąc składać dokumentu papierowego, deklaracji do urzędu skarbowego, i nie będzie również zobowiązany co miesiąc dokonywać podsumowania księgi podatkowej przychodów i rozchodów. Na podstawie wyników okresów porównywalnych będzie wpłacał zaliczkę, a dodatkowe rozliczenie sporządzi wyłącznie za okres półroczny. Jest to rozwiązanie, które upraszcza system rozliczania się przez podatników prowadzących działalność gospodarczą. Analogiczne rozwiązanie obowiązuje od 1 stycznia w przepisach podatku CIT. Dziękuję bardzo.

Zapytanie Senator Jerzy Chróścikowski:

Ja nie dostałem odpowiedzi na pytanie, czy rząd przewidywał możliwość wprowadzenia podatku fizycznego dla rolników, tak żeby mogli oni z niego korzystać i w ten sposób mieć pełne korzyści. Z moich informacji, które publicznie usłyszałem od pana profesora Modzelewskiego, wynika, że wprowadzenie takiego podatku kosztowałoby budżet 10 miliardów zł. Czyli można powiedzieć, że rolnicy płacą takie kwoty, które rzeczywiście spowodowałyby, że budżet państwa by stracił. Trzeba przyznać, że rolnicy płacą podatek ryczałtowy bez względu na to, czy mają dochód, czy nie.

I w związku z tym mam jeszcze pytanie odnoszące się do zmiany niesprawiedliwego systemu, w którym dzieci rolników są pokrzywdzone, i niesprawiedliwie obliczane. Czy zmiana tego systemu będzie robiona i kiedy?

Odpowiedź Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Jan Rudowski:

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Wprowadzenie podatku dochodowego od dochodów z działalności rolniczej nie jest procesem, który może być uruchomiony doraźnie na indywidualne zapotrzebowanie. Jeżeli pan profesor Modzelewski stwierdza, jakie będą skutki, to ja nie jestem w stanie tego zweryfikować. Jest to dość wysoka kwota i myślę, że pan senator jest w stanie poddać weryfikacji tę kwotę. Ministerstwo Finansów przygotowywało rozwiązania, które umożliwiałyby opodatkowanie podatkiem dochodowym na tak zwanych zasadach ogólnych również działalności rolniczej. Jednak stopień skomplikowania konstrukcji tych przepisów, ale również fakt, że rolnicy nie płacą aktualnie podatków w oparciu o jakiekolwiek ewidencje, powoduje, iż te prace mogą ulec opóźnieniu. Chciałbym jednak, Wysoka Izbo, aby na podatek dochodowy nie patrzeć tylko z jednej strony, czyli jako na możliwe źródło wypłat z urzędów skarbowych zwrotów dla podatników z tytułu wykorzystywania ulg. Aby dojść do odliczenia od dochodu, trzeba najpierw wyliczyć właściwy dochód i zadeklarować od tego dochodu podatek. Dopiero wtedy można korzystać z przywilejów podatkowych. Czyli nie jest to taka prosta droga, droga, która prowadzi do tego, że można uzyskiwać preferencje podatkowe bez konieczności wpłaty należnego podatku.

Ponowione pytanie dotyczące art. 22o. Treść tego przepisu była przedmiotem dyskusji w ramach Komisji Finansów Publicznych. Zaproponowane brzmienie było kompromisem, który został znaleziony pomiędzy propozycją rządową, aby nie wprowadzać rozwiązań dotyczących aktualizacji, a propozycjami poselskimi, aby takie rozwiązania zobowiązujące ministra finansów, jako zabezpieczenie przedsiębiorców, zostały wprowadzone bezpośrednio do ustawy. I ten przepis w swoim brzmieniu odpowiada wypracowanej koncepcji.

Dyskusja

Senator Jerzy Chróścikowski:

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

Wiele tu już padło słów krytyki i pochwały. Myślę, że na pewno należy z tego wyciągnąć jeden wniosek, iż podatki będą obciążały nas, a dochody do budżetu będą większe. Nie zmaleją, ale będą większe. Wszystkie podatki pośrednie przy obniżaniu stawek są dowodem na to, że dochody do budżetu będą większe, a cztery wprowadzane w ostatnim czasie reformy chyba tego wymagają i wszyscy musimy się na to zgodzić, że trzeba skądś te pieniądze wziąć.

Czy sprawiedliwość społeczna jest zapewniona, to już osądzali moi przedmówcy. Jeśli chodzi o efekty, jakie mają przynieść te zmiany - wiedząc o jednym, że jakieś przyniosą - to można by się pokusić o to, by stworzyć jeszcze jeden projekt zmian, który może by pozwolił pokazać rzeczywistość.

Chciałbym zgłosić poprawki o charakterze prozatrudnieniowym. To, o czym tak wiele moi przedmówcy z rządu mówili, że ta ustawa stworzy nowe miejsca pracy. Są to poprawki do dwóch ustaw: do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do art. 19, i do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do art. 27. Mają one, jak już mówiłem, charakter prozatrudnieniowy. Proponowane zmiany zmierzają do wprowadzenia ulgi prozatrudnieniowej w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz w podatku dochodowym od osób prawnych.

Warunki i wysokość ulgi. Warunkiem uzyskania ulgi jest zwiększenie średniorocznego zatrudnienia o 10%. Podatnik prowadzący działalność gospodarczą będzie mógł skorzystać z ulgi dwuprocentowej. Dla większości polskich przedsiębiorstw do spełnienia stawianego powyżej warunku wystarczające będzie zatrudnienie jednego pracownika. Dotyczy to bowiem pracodawców zatrudniających do dziesięciu pracowników.

Zabezpieczenie przed nieuzasadnionym wykorzystaniem i ograniczenia czasowe. Ulga ta przysługuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym został złożony wniosek, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2003 r.

W rozliczeniu rocznym wysokość należnej ulgi jest ustalona przez pomnożenie 1/12 tej dwuprocentowej ulgi przez liczbę miesięcy, w których podatnik korzysta z ulgi. Prawo do ulgi ustaje z miesiącem, w którym nastąpiło zmniejszenie zatrudnienia poniżej poziomu uprawniającego do uzyskania ulgi.

Nie ma niebezpieczeństwa, że ktoś zwiększy zatrudnienie dopiero w grudniu i skorzysta z ulgi całorocznej. Zabezpieczenia są zawarte w ust. 1c, 1d oraz 1e, w poprawce, którą za chwilę złożę.

Inna skala podatkowa, ogólnie inna skala podatkowa od procentowej przedłożonej w Sejmie ma na celu zrównoważenie ewentualnych kosztów związanych z wprowadzeniem ulgi. Korzyść to zwiększenie zatrudnienia. W Polsce jest ponad dwa miliony małych i średnich przedsiębiorstw. Niech tylko 1/4 z nich zechce skorzystać z ulgi, to da to około pięćset tysięcy nowych miejsc pracy.

Pozwolę sobie złożyć, Panie Marszałku, dwie poprawki. I dziękuję bardzo.