Punkt 9. porządku obrad: ustawa o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw

Sprawozdanie mniejszości połączonych Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Senator Sprawozdawca Jerzy Chróścikowski:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

Mam zaszczyt w imieniu mniejszości komisji przedstawić poprawkę do ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Ta poprawka jest podyktowana tym, że obawiamy się, że ustawa będzie później nienowelizowana. W związku z tym, kiedy jest nowelizowana ustawa, chcemy ten zapis, który był do tej pory, obowiązujący do 2026 r., przedłużyć o kolejne 10 lat, aby rolnicy mieli pewność i wszystkie podmioty miały pewność, jaki jest obieg prawny. I ponieważ wielokrotnie nam się zarzuca, że my w ostatniej chwili coś nowelizujemy, coś składamy, a przez to zwraca się nam uwagę, że trzeba takie rzeczy wcześniej regulować, to w Sejmie zgłoszono tę poprawkę. Nie ukrywam, że nie uzyskała ona tam zgody, w Sejmie. Ale my w Senacie uważamy, że należy to teraz wprowadzić.

Chcę zwrócić uwagę, że na wniosek rolników – w wyniku wcześniej zachochodniopomorskich protestów, później zielonego miasteczka w 2015 r. – zostały wprowadzone zmiany. W 2016 r. nowelizacja tej ustawy zagwarantowała, że jest pełna kontrola obrotu. Oczywiście, tak jak mówił senator sprawozdawca i co pan minister podkreślał, te wyłączone elementy są. Tu nie chodzi o to, żeby był całkowity zakaz, tylko wcześniej było do 1 h, potem do 2 h uwolnione do sprzedaży, do obrotu z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa… teraz już KOWR. Tak samo tutaj minister ma wyrazić zgodę, bo to ma być pod kontrolą. Nam nie chodzi o całkowity zakaz, tylko o to, żeby to było pod kontrolą. Dlaczego to było robione? Dlatego, że skończyła się derogacja. Mijało 12 lat i w Polsce już nie obowiązywał zakaz obrotu ziemią dla cudzoziemców. Nie można było wpisać wprost, bo nie możemy zakazać obrotu cudzoziemcom, ale tak jak inne kraje… Francja, Niemcy czy Dania zrobiły takie regulacje, które kontrolują obrót ziemi. I zachowując dzisiaj prawo pierwszeństwa dla KOWR… KOWR ma prawo pierwszeństwa – to już tam jest opisane w szczegółach – i w przypadku uznania, że obrót ziemi ma charakter spekulacyjny czy inny, ma prawo pierwokupu. Ale pamiętajmy, że rolnicy mają zgodę i mogą kupować. Rolnik nie ma blokady na kupowanie. Rolnik może kupić ziemię, bo ma do tego tytuł. I rolnicy kupują. Tylko że jest to obrót ograniczony nie do rolników. Ziemia jest zasobem nieodtwarzalnym. To nie jest sprzedaż śrubek czy samochodów, czy czegoś innego. To jest rzecz, którą państwa powinny pilnować. Tym bardziej że dzisiaj widzimy różne zawirowania światowe, różne działania liberalne, które zmierzają w tym kierunku. Wolimy dzisiaj zgłosić takie zmiany, żeby się dostosować i dać szansę w perspektywie. Chodzi o to, żeby rolnicy byli pewni, że ta ziemia będzie trafiała do rolników, a nie do pośredników, nie, tak jak było wcześniej, do słupów. Myślę, że tylko tym się kierujemy. Dlatego jesteśmy za tym zapisem, za tą poprawką. I proszę o jej poparcie. Dziękuję.

Zapytania i odpowiedzi

Zapytanie Senator Aleksander Szwed:

Dziękuję bardzo.

Mam jeszcze jedno pytanie, jeśli można, do senatora sprawozdawcy mniejszości: Panie Senatorze, senator sprawozdawca większości, przedstawiając sprawozdanie, mówił, że padł taki argument, że de facto ta potrzebna poprawka, bardzo ważna poprawka, o której pan mówił, wychodzi poza zakres przedmiotowy ustawy. Czy to budzi jakiś konflikt? Czy my możemy tę ustawę mimo wszystko… Przecież wielokrotnie działo się tak, że różne przepisy wychodziły poza zakres przedmiotowy ustawy, ale były dosyć ważne, no i można było po prostu wdrożyć je do ustawy. Czy tutaj jest jakiś konflikt związany z tym, że ta poprawka zostałaby przyjęta?

Odpowiedź Senator Jerzy Chróścikowski:

To jest tylko tłumaczenie Biura Legislacyjnego, które chce nam zawsze uzmysłowić… Wielokrotnie są takie uwagi Biura Legislacyjnego. W ustawie jest art. 2 i my zmieniamy art. 2, moim zdaniem to dotyczy art. 2, który jest w ustawie. W związku z tym moim zdaniem nie narusza, ale Biuro Legislacyjne ma inną opinię… Wielokrotnie uchwalamy ustawy, co do których Biuro Legislacyjne mówi, że to nie jest zgodnie z legislacją. Uchwalamy je bez przerwy. No więc to jest kwestia tego, czy my podejmiemy taką decyzję, czy nie.

Zapytanie Senator Jerzy Chróścikowski:

Panie Ministrze, jeśli mogę zadać panu pytanie… Może pan pamięta, może nie, może nie ma pan tej wiedzy. Ile ziemi sprzedawano przed tą zmianą ustawową z 2016 r.? Mówię o ziemi z KOWR, czyli z dawnej Agencji Nieruchomości Rolnych. Może pan tego nie pamiętać, nie wiedzieć. A ile jeszcze ziemi zostało w zasobie? Według mnie jest chyba ponad milion… Prosiłbym o dokładną informację, ile tej ziemi jest jeszcze w zasobie Skarbu Państwa. W porównaniu do tego, co było, kiedy te zgody zostały uruchomione… No, to jest po prostu cząstka, moim zdaniem. Ale proszę o informację, ile tej ziemi w zasobie się jeszcze znajduje.

Odpowiedź Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jacek Czerniak:

Mamy taką informację dotyczącą stanu zagospodarowania Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa na dzień 31 maja 2024 r. Tu są grunty rozdysponowane… Zaraz, momencik. Dalej: grunty przyjęte do zasobu, powierzchnia sprzedanych nieruchomości… O który rok chodzi? Powierzchnia nieruchomości sprzedanych przed wejściem ustawy z 2016 r.?

Zapytanie Senator Jerzy Chróścikowski:

Mnie chodziło… Na pewno pan nie ma tych danych – ja je mniej więcej pamiętam – ale chodziło…

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jacek Czerniak: Tu nie mam.)

…o sytuację przed 2015 r. Wtedy były miliardowe dochody ze sprzedaży ziemi, obawiamy się powtórki tego w przyszłości. Mnie chodzi o to, ile w zasobie znajduje się… Ponad milion na pewno.

Odpowiedź Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jacek Czerniak:

1 milion 333.

(Senator Jerzy Chróścikowski: No, taki jest zasób nieruchomości…)

Dzierżawa – 1 milion 58, trwały zarząd – 16, wieczyste użytkowanie – 52, inne formy rozdysponowania – 17,8. No, czyli tutaj ten…

(Senator Jerzy Chróścikowski: To jest odpowiedź.)

Zapytanie Senator Jerzy Chróścikowski:

Panie Ministrze, pewnie pan nie ma tych danych, więc ja bym prosił o odpowiedź na piśmie. Ile wynoszą dzisiaj dochody KOWR z tzw. dzierżawy? Chciałbym poznać bliżej te dane. Jakie to są dochody? Bo pan wspomniał na posiedzeniu komisji, że nie wiadomo, czy KOWR dałby radę utrzymać się sam, gdyby nie sprzedawał ziemi. No, dlatego zadaję pytanie, jakie dochody osiąga się z dzierżaw. Bo uznaliśmy poprzednio, że z dzierżaw można tak duże dochody osiągnąć, by utrzymać i KOWR, i zasób ziemi. Dziękuję bardzo.

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jacek Czerniak: To na piśmie…)

Na piśmie, bo pewnie pan tego nie wie.

(Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Jacek Czerniak: Ja powiedziałem, ile tysięcy hektarów jest w dzierżawie, a to, jakie są dochody z tego tytułu, przedstawimy na piśmie.)

Tak, na piśmie.

I tutaj jedna uwaga, Panie Ministrze. Jeśli mogę, Panie Marszałku… Cały zasób, jaki posiadaliśmy, to było 4,5 miliona ha, zostało nam 1 milion 300 tysięcy ha.