Punkty 6. i 7. porządku obrad: informacja dla Sejmu i Senatu RP o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie lipiec – grudzień 2019 r. (przewodnictwo Finlandii w Radzie Unii Europejskiej); informacja dla Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie styczeń – czerwiec 2020 r. (przewodnictwo Chorwacji w Radzie Unii Europejskiej)       

Zapytania i odpowiedzi

Senator Jerzy Chróścikowski:

Dziękuję, Pani Marszałek.

Panie Ministrze, co prawda mój kolega, senator Jackowski wyprzedził moje pytanie, ale ja chciałbym jeszcze wrócić do tego tematu, dlatego że wiemy… Była wielka dyskusja i w Sejmie, i w Senacie na temat tego, czy pomoc Unii Europejskiej udzielana w ramach walki z COVID była realizowana na zasadzie przesuwania środków, czyli wykorzystywania środków, które mamy w ramach różnych polityk – czy to polityki spójności, czy WPR, czy innych polityk – czy też były jakieś dodatkowe decyzje, które powodowały, że znaczne środki wpłynęły na walkę z COVID, nie tylko dla Polski, ale również dla innych krajów. Czy obecnie prezydencja niemiecka kontynuuje te rzeczy?

Odpowiedź Minister do spraw Unii Europejskiej Konrad Szymański:

Myślę, że cały czas trzeba trzymać się jakiejś proporcji, jeżeli chodzi o ocenę tych działań, i brać pod uwagę kontekst. Ja nie sądzę, by było czymś złym czy też niepomocnym przesuwanie środków w ramach polityki spójności na cele związane bezpośrednio z walką z pandemią. To było oczywiście racjonalne, ponieważ w tamtym czasie te potrzeby były potrzebami nr 1. W tamtym kontekście zwracaliśmy jednak uwagę na to, że tego typu instrumenty są po prostu nieadekwatne w stosunku do szkód gospodarczych, które pandemia przynosi i za chwilę będzie przynosiła. I myślę, że ten pogląd się przedarł, ponieważ wypracowano porozumienie w sprawie instrumentu o bezprecedensowym charakterze, czyli instrumentu odbudowy, funduszu grantowego, który uwzględnia nie tylko polityki traktatowe, ale również bezpośrednie plany antykryzysowe poszczególnych państw. To jest adekwatna odpowiedź. Tamta była nieadekwatna, aczkolwiek oczywiście szła we właściwym kierunku.

Trzeba też pamiętać, że ograniczenia finansowe Unii nie biorą się znikąd. Te ograniczenia finansowe, a czasami niezdolność do operowania kwotami, które byśmy uznali za adekwatne, bierze się z bardzo konkretnych ograniczeń politycznych państw członkowskich. Paradoksem tej sytuacji jest to, że są to państwa członkowskie, które bardzo chętnie powołują się na swoje europejskie sumienia, rozliczają innych z europejskości i pokazują siebie jako wzór tej europejskości.

W tej konkretnej sprawie to Polska, oczywiście z grupą państw, broniła adekwatnej europejskiej odpowiedzi na kryzys, a inne państwa zachęcały do tego, aby ta odpowiedź była możliwie najmniejsza. No, możliwie najmniejsza odpowiedź Unii Europejskiej na kryzys to jest budowanie Unii Europejskiej, która staje się nieadekwatna wobec realnych wyzwań ludzi i państw. Nie wiem, czy to jest dobry scenariusz dla Unii na przyszłość. Wydaje się, że to jest scenariusz samobójczy dla Unii. Utrzymywanie bardzo głośnego, deklaratywnego programu politycznego, mówienie o oczekiwaniach wewnątrz i na zewnątrz przy jednoczesnym braku zdolności do działania, do konkretów… Za deklaracjami musi iść konkret. I to dotyczy nie tylko odpowiedzi na kryzys. Dotyczy to również tego, o czym wspomniałem, wypełnienia deklaracji z zakresu wspólnego rynku. Poza działaniami bezpośrednimi, poza bezpośrednią odpowiedzią na kryzys wspólny rynek pozostaje najważniejszym zasobem wzrostu gospodarczego i odbudowy gospodarczej dla całej Unii Europejskiej. To, że ten zasób nie jest wykorzystywany, to nie jest przypadek. Jest to związane z falą protekcjonizmu i z falą niewiary we wspólny rynek, która w żadnym stopniu nie dotyczy Europy Środkowej. Ona dotyczy niektórych państw północy. I to jest poważny problem, z którym będziemy się mierzyli przez najbliższe lata.