Najmniejsi muszą być chronieni

Nasz Dziennik 2019-05-25

ROZMOWA/ z senatorem Jerzym Chróścikowskim, wiceprzewodniczącym NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność"

- Ministerstwo rolnictwa chce, aby Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów otrzymał narzędzia do kontrolowania firm skupujących owoce po cenach niższych od sugerowanych. W teorii ma to uchronić producentów przed sytuacją, w której muszą sprzedawać swoje produkty poniżej kosztów produkcji. To dobry pomysł?

- Już jakiś czas temu zostałem zapoznany z tą propozycją i zareagowałem na nią z wielkim optymizmem. Ale nie ukrywam, że jest to dla mnie wielkie zaskoczenie, że w końcu ministerstwo wychodzi z taką inicjatywą. Ten pomysł jest uzależniony od pewnego warunku: że minister rolnictwa będzie ogłaszał tzw. ceny referencyjne. Te z kolei będą powiązane z umowami kontraktacyjnymi. To jest cały system, który -według ministerstwa - ma w przyszłości funkcjonować. Gdy zagłębiłem się w szczegóły tej propozycji, to uważam, że ma ona sens. Bo gdy ceny referencyjne powiążemy z umowami kontraktacyjnymi, to musi się znaleźć ktoś, kto to będzie kontrolował. Lepiej, żeby te kompetencje dostał UOKiK niż nową sztucznie tworzona instytucja.

- Jednak czy dyktowanie cen nie będzie zbyt daleko idącą ingerencją w wolny rynek?

- Czy państwo może pozwolić na to, żeby w sytuacji gospodarki rynkowej przedsiębiorca był brutalnie niszczony? A przecież pojedynczy rolnik jest producentem, on jest małą firmą. Czy tylko dlatego, że jest małym podmiotem, to można go niszczyć? Myślę, że państwo, które ma wiele mechanizmów i może tworzyć nowe, powinno wziąć na siebie odpowiedzialność za uchronienie najmniejszych podmiotów przed bankructwem. Bez znaczenia, czy jest to szewc, stolarz czy rolnik. Najmniejsi muszą być chronieni. Z etycznego punktu widzenia nie mogę się zgodzić na to, że wielki podmiot wykorzystuje swoją siłę do gnębienia małego. Fachowo określa się to przewagą konkurencyjną. Już teraz polskie prawo precyzuje, że jeżeli ktoś wykorzystuje swoją przewagę w kontaktach gospodarczych z innymi podmiotami, to UOKiK ma prawo wkroczyć. Propozycja ministerstwa rolnictwa wychodzi temu naprzeciw.

- Dlaczego tak ciężko zorganizować rynek, by funkcjonował on na uczciwych zasadach?

- Do tej pory powtarzano, że tylko niewidzialna ręka rynku może rozwiązać problemy rolnictwa. Dla rolników nie robiono nic. Albo udawano, że coś się robi. Nie ma na świecie gospodarki, która oparłaby się w całości o tę mityczną niewidzialną rękę rynku. Poszczególne państwa tworzą mechanizmy, które określają, jak dane firmy mają się poruszać w określonym systemie. Nawet Unia Europejska wprowadzała kwoty m.in. od produkcji mleka. W przeszłości regulowała nawet ceny, które należy zapłacić za buraki. Swoje pomysły na organizację rolnictwa realizują także administracje kolejnych prezydentów Stanów Zjednoczonych. Nikt w Waszyngtonie nie mówi, żeby rolnictwo zostawić samo sobie. Tak się nie da. U nas jednak promowano całkowity liberalizm. Owoce tego są opłakane. Miną lata, zanim uda się to wszystko naprawić.

- Dziękuję za rozmowę.

Rafał Stefaniuk