Traktat jak mina

Nasz Dziennik 2016-04-22

Wicepremier Mateusz Morawiecki popiera podpisanie traktatu handlowego między UE a USA. Trudno mu będzie jednak do tego przekonać rolników. Skutki tej umowy może dotkliwie odczuć każdy z nas.

Układ nazywany Transatlantyckim Partnerstwem w dziedzinie Handlu i Inwestycji (Transatlantic Trade and Investment Partnership – TTIP) ma znieść bariery w przepływie towarów, usług i inwestycji między Unią Europejską i Stanami Zjednoczonymi. Waszyngton domaga się, aby ta swoboda była jak najszersza. Amerykańskie stanowisko popiera też wicepremier Mateusz Morawiecki.

Podczas spotkania z przedsiębiorcami z Amerykańskiej Izby Handlowej w Polsce szef resortu rozwoju powiedział, że traktat powinien zawierać jak najmniej ograniczeń w handlu. – Zwiększenie strefy wolnego handlu o obszar USA i nawet Kanady dałoby Polsce impuls rozwojowy – uważa minister. Najwięcej sporów wzbudza kwestia rolnictwa. Organizacje rolnicze, sektor spożywczy obawiają się, że może nas zalać tania i niezdrowa amerykańska żywność, która jest produkowana przy zastosowaniu bardziej liberalnych regulacji niż w UE. Chodzi zwłaszcza o stosowanie pestycydów czy powszechność organizmów genetycznie modyfikowanych (GMO) w amerykańskim rolnictwie.

Unijni negocjatorzy podnoszą co prawda postulat, aby utrzymać zakaz importowania do UE żywności produkowanej na bazie GMO, ale Amerykanie twardo się domagają pełnego uwolnienia rynku żywności. Bardzo realne jest to, że UE ulegnie Stanom Zjednoczonym, licząc, że straty w sektorze rolno-spożywczym zniwelują zyski innych branż, które będą mogły szerzej wejść na amerykański rynek.

Unijni decydenci twierdzą, że TTIP spowoduje szybszy rozwój gospodarczy UE. Jednak wielu ekonomistów, także z USA, ostrzega, że przez pierwsze kilka lat skutkiem umowy będzie likwidacja w UE setek tysięcy miejsc pracy – według różnych szacunków będzie to od 600 tys. do 1,3 mln etatów.

Optując za traktatem, wicepremier Mateusz Morawiecki ma na myśli m.in. szybsze tempo wzrostu gospodarczego, poprawę bilansu handlowego przez zwiększenie eksportu. A wiceminister rozwoju Radosław Domagalski-Łabędzki mówił w Sejmie, że w kilkuletniej perspektywie nasz produkt krajowy będzie rósł dodatkowo o 0,2-0,5 proc. rocznie. Dlatego Mateusz Morawiecki jest przeciwny ograniczaniu TTIP przez wyłączanie z niego niektórych sektorów gospodarki. Ale zastrzega jednocześnie, że część zapisów umowy wymaga jeszcze dopracowania.

Eksperci obawiają się, że tak jak to było w przeszłości przy podobnych układach gospodarczych, kluczowe negocjacje traktatowe będą prowadzone w tajemnicy i zostaniemy postawieni przed faktem dokonanym.

Dla polskiego rolnictwa TTIP stanowi poważne zagrożenie. Minister rolnictwa Krzysztof Jurgiel mówi wprost, że Polska, uczestnicząc w negocjacjach nad traktatem, musi bronić swojego rynku. – Polska powinna bronić tego, abyśmy nie dopuścili do zalania polskiego rynku towarami z USA. Chodzi o to, żeby import nie wypychał z rynku naszych towarów – podkreślił minister Jurgiel. Szef resortu rolnictwa zaznacza, że ochrona rynku spożywczego będzie jednym z jego ważniejszych zadań w tej kadencji, tak samo jak zabezpieczenie standardów jakości produktów rolnych.

Przeciwko unijno-amerykańskiej umowie handlowej wypowiada się Krajowa Rada Izb Rolniczych. Wiktor Szmulewicz, prezes rolniczego samorządu, twierdzi, że TTIP stanowi zagrożenie dla europejskiego rolnictwa. Chodzi nie tylko o ryzyko zalania UE żywnością importowaną z USA, ale także o standardy bezpieczeństwa, które w Ameryce są niższe niż w Unii. W Stanach Zjednoczonych stosuje się szeroko GMO, tamtejsi farmerzy w większych ilościach, niż robi się to w Europie, używają też hormonów wzrostu, antybiotyków, a przemysł nagminnie stosuje środki chemiczne do odkażania mięsa.

Gorsza amerykańska jakość

Jerzy Chróścikowski, przewodniczący rolniczej „Solidarności”, miałby mniejsze obawy o przyszłość sektora spożywczego, gdyby w USA i UE obowiązywały te same normy jakości, bo wtedy i koszty wytwarzania byłyby podobne. Na razie nic nie wskazuje jednak na to, żeby Amerykanie mieli zaostrzyć swoje normy. Ich farmerzy będą więc na lepszej pozycji niż europejscy. – Obawiam się, że polskie rolnictwo nie będzie w stanie konkurować z amerykańskim pod względem cen produktów. To zaś grozić będzie następnym spadkiem dochodowości naszych gospodarstw rolnych – mówi nam Jerzy Chróścikowski.

Profesor Stanisław Kowalczyk, szef Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, też obawia się zalewu europejskiego i polskiego rynku przez amerykańską żywność, niespełniającą unijnych norm jakości. – Przyjęcie i akceptacja przez europejskich producentów norm amerykańskich oraz zasada wzajemnego akceptowania w wielu przypadkach może doprowadzić do obniżenia standardów jakościowych ze szkodą dla konsumentów w UE – wyjaśnił prof. Kowalczyk.

Jeśli w traktacie TTIP nie znajdzie się możliwość utrzymania zakazu sprowadzania do UE żywności produkowanej na bazie GMO, to możemy być pewni, że w marketach szybko pojawią się tysiące ton tanich amerykańskich produktów spożywczych. Tymczasem jak wskazuje prof. Ewa Rembiałkowska z Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie, spożywanie żywności zawierającej organizmy modyfikowane niesie spore ryzyko dla ludzi, co wykazały badania na zwierzętach prowadzone np. we Francji i Austrii. To ryzyko to częstsze występowanie ciężkich chorób, zwłaszcza tych o podłożu genetycznym.

Krzysztof Losz