KTO PONIESIE KOSZTY ZIELONEGO ŁADU?

www.cenyrolnicze.pl 2021-01-14

Unia nie przewiduje dodatkowych pieniędzy na realizację nowej strategii o bioróżnorodności w stosunku do rolnictwa, a środków na ten cel należy szukać w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Realizacja ambitnych planów UE w kwestii bioróżnorodności i przywracania przyrody może doprowadzić do wyparcia ze światowych rynków bardzo kosztownej w produkcji europejskiej żywności i wejścia w jej miejsce produktów z USA czy Chin, gdzie żywność produkuje się z zachowaniem znacznie niższych standardów.

Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapoznała się z informacją na temat stanowiska rządu w sprawie „Unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030. Przywracanie przyrody do naszego życia.”. Dokument stanowi element realizacji Europejskiego Zielonego Ładu, nowej unijnej strategii wzrostu gospodarczego. W nowej strategii obok zmian klimatu wskazano utratę różnorodności biologicznej jako równie istotne wyzwanie stojące przed obecnym pokoleniem; tym samym Europejski Zielony Ład wprowadził problematykę ochrony różnorodności biologicznej do priorytetów strategicznych UE.

W trakcie dyskusji senatorowie zgodzili się co do potrzeby ochrony różnorodności biologicznej. Ich zdaniem musi ona jednak uwzględniać bezpieczeństwo żywnościowe, warunki ekonomiczne czy ewentualne skutki społeczne wprowadzanych rozwiązań. Przeciwdziałanie zmianom klimatu czy zapobieganie zubożeniu różnorodności biologicznej to wyzwania, z którymi trzeba się zmierzyć, aby zapewnić trwałość i jakość polskiego rolnictwa, a także bezpieczeństwo żywności. Jak podkreślił przewodniczący komisji rolnictwa senator Jerzy Chróścikowski (na zdjęciu), „wszyscy w tym temacie przyspieszają, a pracy przed nami bardzo wiele”. Przywołał m.in. niedawną rozmowę z odpowiedzialnym za Zielony Ład wiceprzewodniczącym KE Timmermansem, z której jasno wynikało, że Unia nie przewiduje dodatkowych pieniędzy na realizację nowej strategii o bioróżnorodności w stosunku do rolnictwa, a środków na ten cel należy szukać w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Kolejny problem to opublikowanie tego dokumentu 20 maja 2020 r., już po przyjęciu najważniejszych dokumentów z zakresu WPR. Zdaniem senatora Jerzego Chróścikowskiego stawiane w strategii cele są bardzo ambitne, ale w związku z jej realizacją przed polskim i europejskim rolnictwem rysuje się wiele zagrożeń. - Stoimy w dużym rozkroku i dlatego należy wskazywać Komisji Europejskiej, żeby się nie zagalopowywała – przekonywał. Wskazywał też, że wciąż brakuje informacji, w jakich aktach prawnych zostaną zapisane zmiany wynikające z nowej strategii, dlatego pojawia się obawa o ich skutki dla rolnictwa. Nie sprecyzowano też wskaźników, według których będą wdrażane cele założone w nowej strategii. Kolejna niezwykle istotna kwestia to, w jaki sposób będą uwzględnione różnice między poszczególnymi państwami dotyczące tak podstawowych kwestii, jak wielkość gospodarstw, liczba gospodarstw ekologicznych czy poziom stosowania nawozów.

W opinii senatora Józefa Łyczaka w związku z nową strategią pojawia się dużo znaków zapytania. Realizacja ambitnych planów UE w kwestii bioróżnorodności i przywracania przyrody może doprowadzić do wyparcia ze światowych rynków bardzo kosztownej w produkcji europejskiej żywności i wejścia w jej miejsce produktów z USA czy Chin, gdzie żywność produkuje się z zachowaniem znacznie niższych standardów.

Podobny pogląd wyraził senator Jacek Bogucki. Jak mówił, wszelkie działania podejmowane w celu podnoszenia standardów produkcji żywności są bardzo słuszne, ale trzeba pamiętać o krajach produkujących żywność na ogromną skalę bez ich zachowania, jak np. państwa Ameryki Południowej. - Co z tego, że my się wysilamy w Europie, kiedy przestajemy być konkurencyjni – pytał. Według senatora szansą dla polskiego i europejskiego rolnictwa jest przede wszystkim produkcja żywności o bardzo wysokiej jakości. By ta żywność dobrze się sprzedawała, musi być rozpoznawalna, dlatego musimy budować polską markę, podobnie jak zrobili to Włosi czy Francuzi. Także w opinii senatora Ryszarda Bobera przed polskim rolnictwem stoi wielkie wyzwanie: w jaki sposób pogodzić zwiększoną produkcję żywności z warunkami środowiskowymi, podczas gdy konsumenci chcą żywności zdrowej i taniej. - Ktoś musi za to zapłacić – przekonywał. Apelował też, by w obszarze rolnictwa nie zakłamywać pewnych pojęć. - Nie można napoju sojowego nazywać mlekiem sojowym, bo mleko jest wyłącznie pochodzenia zwierzęcego – mówił. Zdaniem senatora Ryszarda Bobera należałoby zacząć od biologizacji rolnictwa i postawić na sojusz z nauką. Przypomniał też, że nieuchronnie wchodzimy w obszar rolnictwa precyzyjnego, które jest bardzo drogie. Dlatego należy postawić na duże wyspecjalizowane formy obsługujące rolników np. w wypożyczaniu specjalistycznych maszyn. Senator Ryszard Bober apelował też, by o wyzwaniach i rozwiązaniach związanych z bioróżnorodnością w rolnictwie rozmawiać przede wszystkim z rolnikami i organizacjami branżowymi. - Na wszystko musi być zgoda społeczna – przekonywał.

Podczas posiedzenia założenia unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności, a także stanowisko rządu w tej sprawie, przedstawiły wiceminister klimatu i środowiska Małgorzata Golińska oraz wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi Anna Gembicka. Jak poinformowała wiceminister rolnictwa strategia zakłada: odwrócenie spadku liczebności owadów zapylających; ograniczenie o 50% stosowania pestycydów chemicznych i związanego z tym ryzyka, a także ograniczenie o 50% stosowania bardziej niebezpiecznych pestycydów; obecność elementów krajobrazu o wysokiej różnorodności na co najmniej 10% użytków rolnych; objęcie co najmniej 25% gruntów rolnych rolnictwem ekologicznym i uzyskanie znacznie wyższego poziomu stosowania praktyk agroekologicznych; osiągnięcie znacznego postępu w rekultywacji miejsc z zanieczyszczoną glebą; ograniczenie o 50% utraty składników odżywczych, co ma doprowadzić do ograniczenia stosowania nawozów o co najmniej 20%. W ocenie resortu rolnictwa przedstawiona Strategia może przynieść pozytywne rezultaty, nie może jednak zagrozić bezpieczeństwu żywnościowemu ani obniżyć konkurencyjności polskiego i europejskiego rolnictwa, powodując przeniesienie produkcji do krajów trzecich o niższych wymogach środowiskowych. Ponadto realizacja założonych celów będzie wymagała bardzo poważnych zmian strukturalnych i technologicznych w produkcji rolnej, co pociągnie za sobą wysokie koszty, które tylko w części będą mogły być pokryte ze środków WPR. Potrzebne będzie też wzmocnienie otoczenia rolnictwa: sektora naukowo-badawczego, kanałów transferu wiedzy i doradztwa, informatyzacji oraz usług dla rolnictwa (maszyny, ale także badania gleb, meteorologia).

Paweł Hetnał