Konferencja „Stan przygotowania Polski i UE do zniesienia kwot mlecznych”

26 listopada 2014 r. w Senacie odbyła się konferencja „Stan przygotowania Polski i Unii Europejskiej do zniesienia kwot mlecznych”, zorganizowana przez sejmową i senacką komisje rolnictwa i rozwoju wsi.

Radca minister w Stałym Przedstawicielstwie RP przy Unii Europejskiej prof. Andrzej Babuchowski omówił działania podejmowane przez Komisję Europejską i kraje członkowskie Unii Europejskiej związane ze zniesieniem kwot mlecznych. Przypomniał, że kwoty mleczne zostały wprowadzone w UE w 1984 r. w celu rozwiązania problemu nadmiernej produkcji mleka i jego przetworów. Od tego czasu każde państwo członkowskie musi produkować mleko w ramach przyznanych limitów, a za ich przekroczenie naliczane są kary. Od 2009 r. corocznie, przez 5 kolejnych lat kwotowych, kwoty mleczne były zwiększane o 1%, a 1 kwietnia 2015 r. zostaną zlikwidowane. Kwota wzrosła mniej więcej o 1% także dzięki zmianie współczynnika korekcyjnego tłuszczu. W 2012 r. został przyjęty tzw. pakiet mleczny, który miał wzmocnić pozycję producentów mleka, a zdaniem wielu państw członkowskich nie spełnił tej funkcji. Prof. Andrzej Babuchowski poinformował, że Polska opowiadała się za utrzymaniem kwot mlecznych. Wnioski te nie zyskały jednak aprobaty większości krajów i Komisji Europejskiej. Nie ma też zgody na zlikwidowanie kar za przekroczenie kwot mlecznych ani ich zmniejszenie poprzez odpowiednie dostosowanie współczynnika tłuszczowego. Dyskusja na temat możliwości spłacania kar w ratach też raczej nie zakończy się pozytywnym dla naszego kraju rozstrzygnięciem. Prof. Andrzej Babuchowski podkreślił, że w najbliższym czasie nie ma również szans na zmianę instrumentów rynkowych ani aktywację niektórych z nich, np. dopłat do eksportu produktów mleczarskich. Jak mówił, państwa członkowskie różnią się podejściem do problemów sektora mleczarskiego, co powoduje, że wypracowanie skutecznej polityki przeciwdziałania kryzysowi jest utrudnione. Utrudnia to również pomoc gospodarstwom rolnym w przetrwaniu kryzysu.

Stan przygotowania Polski do zniesienia kwot mlecznych przedstawił wiceminister rolnictwa Tadeusz Nalewajk. Jak podkreślił, polski sektor mleczarski należy do najbardziej dynamicznie rozwijających się gałęzi sektora rolno-spożywczego. Polska jest 4. producentem mleka w UE (12,7 mln t) i zajmuje 6. miejsce pod względem skupu mleka (9,9 mln t). Wiceminister poinformował, że w listopadzie 2013 r. zaczęły obowiązywać przepisy wdrażające postanowienia unijnego tzw. pakietu mlecznego, m.in. w zakresie zasad uznawania organizacji producentów w sektorze mleka i przetworów mlecznych. W październiku 2014 r. przekazano do konsultacji projekt ustawy o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych, która przewiduje m.in. wprowadzenie obowiązku zawierania pisemnych umów pomiędzy rolnikiem a przetwórcą. Umowy kontraktacyjne mają ograniczać ryzyko cenowe, a także stanowią pewną formę kontroli podaży. Dla poprawy konkurencyjności na rynku mleka i przetworów mlecznych w programie rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014–2020 przewidziano pomoc finansową dla gospodarstw, grup i organizacji producentów rolnych powstałych po 1 stycznia 2014 r. oraz związków grup producentów i zrzeszeń organizacji producentów.

O wpływie likwidacji kwot mlecznych na rynek mleka w Polsce mówił dr Piotr Szajner z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarski Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego. Podkreślił, że rynek mleka jest najbardziej uregulowanym rynkiem żywnościowym w Unii. Likwidacja kwot mlecznych spowoduje jego zmiany. Zwrócił uwagę, że podobnie jak w latach poprzednich, o cenie mleka na rynku krajowym głównie będzie decydowała koniunktura na rynku światowym. W ocenie dr. Piotra Szajnera zniesienie kwot może spowodować osłabienie pozycji rolnika w relacjach z przetwórcami, głównie niebędącymi spółdzielniami. Z kolei branża mleczarska wymaga kontynuacji procesów restrukturyzacyjnych, przede wszystkim koncentracji produkcji i przetwórstwa, co ma zwiększyć ich efektywność. Dr Piotr Szajner wskazał także na możliwość podejmowania działań osłonowych przez administrację krajową, takich jak: zakupy interwencyjne, wsparcie eksportu i popytu wewnętrznego, uregulowanie stosunków umownych między producentami a przetwórcami oraz wsparcie dochodów rolników uzupełniającymi dopłatami bezpośrednimi.

Prof. Andrzej Czyżewski z Katedry Makroekonomii i Gospodarki Żywnościowej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu postulował pomoc dla sektora mleczarskiego m.in. poprzez przejściowe wsparcie de minimisz budżetu w wypadku spadku skupu mleka po zniesieniu kwot mlecznych czy uregulowanie kwestii sprzedaży bezpośredniej. Zwrócił także uwagę na potrzebę stworzenia mechanizmów przeciwdziałających nadmiernej koncentracji bydła, tak aby nie naruszać norm środowiskowych.

W opinii prezesa Krajowego Związku Spółdzielni Mleczarskich Waldemara Brosia o pogarszającej się sytuacji branży świadczy spadek rentowności przedsiębiorstw o 50% w stosunku do 2013 r. Mleczarnie mają trudności ze sprzedażą swoich produktów, a rolnicy dostają coraz mniej za mleko. Dyrektor Polskiej Izby Mleka Agnieszka Maliszewska postulowała przygotowanie strategii rozwoju sektora mleczarskiego po zlikwidowaniu kwot mlecznych. Zwróciła też uwagę na dominującą pozycję sieci handlowych wobec producentów produktów mleczarskich.

Podczas dyskusji uczestnicy konferencji wskazywali na trudną sytuację branży mleczarskiej spowodowaną nałożeniem embarga na rynek rosyjski i załamaniem się koniunktury na produkty mleczarskie na rynkach światowych Podnoszono kwestie związane z karami za nadprodukcję mleka. Rolnicy za przekroczenie limitu za rok kwotowy 2013/2014 muszą zapłacić ok. 200 mln zł, a za rok kwotowy 2014/2015 kary będą wyższe, gdyż przekroczenie kwoty wynosi już ok. 8% (poprzednio 1,68%). Postulowano wspieranie rodzinnych gospodarstw, utrzymujących się z hodowli małych stad bydła, tak aby zapobiec ich likwidacji, a także utrzymanie dopłat do eksportu produktów mleczarskich poza UE oraz zakupów interwencyjnych mleka w proszku, masła i serów. Zwracano też uwagę na konieczność poszukiwania nowych rynków zbytu dla polskich produktów mleczarskich.

Źródło: www.senat.gov.pl