SOŁECKA JEDENASTKA W SENACIE
GAZETA SOŁECKA 2022-08-24
-Witamy was w murach Senatu na jednej z najradośniejszych imprez, jakie nam w tym gmachu przychodzi urządzać - mówił prof. Tomasz Grodzki, marszałek Senatu RP, zwracając się do finalistów 20. edycji konkursu "Sołtys Roku" i osób im towarzyszących. 13 lipca wraz z sołtysami do Warszawy przyjechali wójtowie, burmistrzowie, członkowie rad sołeckich oraz członkowie rodzin laureatów.
Nagrody - „Senackie orty", pamiątkowe puchary, dyplomy, statuetki, torby z upominkami i soleckie rowery (te zostały dostarczone kurierem do domów) - otrzymało 11 finalistów (w tym dwóch sołtysów seniorów), laureatów konkursu organizowanego od dwóch dekad przez redakcję „Gazety Sołeckiej" i Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów. Celem przedsięwzięcia niezmiennie jest promowanie najbardziej aktywnych sołtysów, którzy pracują na rzecz lokalnej społeczności.
Jak mówił marszałek prof. Tomasz Grodzki, a jednocześnie honorowy patron konkursu: - To edycja szczególna, bo 20., a więc jubileuszowa, której się doczekaliśmy dzięki nieustającej inicjatywie senatora i prezesa Ireneusza Niewiarowskiego, naszego „pierwszego sołtysa".
Uroczystość wręczenia nagród poprzedziła konferencja „25 lat odnowy wsi w Polsce", przygotowana przez komisje: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej we współpracy z organizatorami konkursu. Konferencję otworzył senator Zygmunt Frankiewicz, przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, towarzyszyli mu marszałek senatu Gabriela Morawska-Stanecka oraz Jerzy Chróścikowski, przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, który z kolei był mistrzem ceremonii drugiej części wydarzenia -wręczania nagród laureatom. Prezydenta RP Andrzeja Dudę reprezentował Jan Krzysztof Ardanowski, przewodniczący Rady ds. Rolnictwa i Obszarów Wiejskich.
Historię odnowy wsi przypomniał pomysłodawca i inicjator tego programu w Polsce, poseł Ryszard Wilczyński. - Cieszę się, że tegoroczna 20. edycja konkursu „Sołtys Roku" została połączona z jubileuszem 25-lecia istnienia odnowy wsi w Polsce, programu, który wywarł ogromny wpływ na tereny wiejskie i nadal taką rolę może odgrywać - powiedział na wstępie poseł Ryszard Wilczyński. Program zapoczątkowany został w woj. opolskim w 1997 r. w celu integracji społeczności wiejskich, waloryzacji przestrzeni wsi w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej, krajobrazu, architektury oraz usług. Efektem miała być przede wszystkim poprawa warunków życia na wsi, ale także zmiana świadomości mieszkańców wsi - zaangażowanie ich do działań na rzecz swoich małych ojczyzn.
Jak mówił poseł Ryszard Wilczyński, rozkwit programu przypadał na lata 2004-2013. W 2012 r. w prawie połowie województw działał program lub przygotowywano się do jego wdrożenia. Obecnie regionalne programy odnowy wsi realizują woj.: opolskie, dolnośląskie i wielkopolskie. Powstało też stowarzyszenie Polska Sieć Odnowy i Rozwoju Wsi. - W dobie kryzysu demograficznego, gdy połowa gmin w Polsce się wyludnia, zwykłe zaangażowanie nie wystarczy. Niezbędne jest zapewnienie społecznościom lokalnym wiedzy, umiejętności i wsparcia zewnętrznego, aby w ten sposób przyczynić się do wzrostu zaangażowania obywatelskiego i odpowiedzialności za miejsce, z którego się pochodzi i w którym się żyje. Potrzebne są nowe koncepcje rozwoju wsi - podkreślił poseł Ryszard Wilczyński.
Zadania, kompetencje i obowiązki sołtysów w świetle ustawy o samorządzie gminnym i statutów sołeckich przeanalizowała prezeska Stowarzyszenia Sołtysi Mazowsza Grażyna Jałgos-Dębska podczas prelekcji „Sołtys liderem odnowy wsi". - W tym gremium nie trzeba nikomu mówić, że podstawy funkcjonowania sołectwa określone zostały w ustawie o samorządzie gminnym, ale ta ustawa została uchwalona ponad 30 lat temu! Konieczne są zmiany w przepisach, ponieważ wieś polska też się zmieniła - przekonywała Grażyna Jałgos-Dębska.
W jej ocenie konieczne są zmiany wzmacniające rolę sołtysa i rady sołeckiej. Przypomniała, że w 2019 r. został wniesiony do Sejmu stosowny projekt ustawy. Podkreśliła też, że z jej rozmów z przedstawicielami urzędów marszałkowskich wynika, że najlepszymi i najczęstszymi liderami w odnowie wsi są właśnie sołtysi.
Po wystąpieniach prelegentów przyszedł czas na dyskusję. Głos zabrał m.in. Michał Kontraktowicz, wójt gminy Stawiguda. - Chciałbym podkreślić wartość, jaką jest współpraca wójta z radą sołecką i mieszkańcami. Na początku z sołtysem Bartąż-ka, Przemkiem Piechem, dzisiejszym laureatem, trochę się różniliśmy, ale szybko doszliśmy do wniosku, że cel przyświeca nam jeden, i to nas połączyło. Zmierzamy do tego samego miejsca, choć bywa, że różnymi ścieżkami. Takim wyzwaniem jest budowa świetlicy wiejskiej w Bartążku, ale, jak mówił poseł Wilczyński, grunt to mieć cel, a środki znajdziemy - zapewniał Michał Kontraktowicz.
Podsumowując tegoroczną, jubileuszową edycję konkursu „Sołtys Roku", redaktor naczelny „Gazety Sołeckiej" Ryszard Jałoszyński pokusił się o krótką analizę dwóch konkursowych dekad. Poinformował m.in., że w ciągu 20 lat wyróżnionych zostało 233 sołtysów! Najwięcej z województw: wielkopolskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego.
W części finałowej wydarzenia zebranych szczególnie ucieszyła obecność marszałka Senatu prof. Tomasza Grodzkiego. Przystępując do wręczenia nagród marszałek prof. Tomasz Grodzki podziękował sołtysom za ich zaangażowanie i osiągnięcia, oceniając, że są „solą tej ziemi", a ich działalność jest bezcenna. W imieniu Senatu podziękował również mieszkańcom wsi za to, że „obok mieszkańców dużych miast otworzyli swoje domy i serca dla nieszczęśliwych uchodźców z Ukrainy". Marszałek Senatu życzył laureatom zdrowia, siły, satysfakcji z pracy i wsparcia mieszkańców w ich codziennej działalności, wskazując na nowe wyzwania, przed jakimi stoi polska wieś.
W liście skierowanym do uczestników konkursu, a odczytanym przez przewodniczącego Jana Krzysztofa Ardanowskiego prezydent Andrzej Duda podziękował sołtysom za „zaangażowanie i troskę o dobro wspólne". „Instytucja sołtysa to jeden z najstarszych przejawów samorządności na obszarach wiejskich. Sołtysi są tymi, którzy najlepiej znają problemy mieszkańców i są w stanie najszybciej reagować na pilne potrzeby sąsiedzkiej wspólnoty. Są też gospodarzami, dzięki którym polskie wsie pięknieją i stają się miejscami, w których dobrze się żyje. W tym roku dziękuję zwłaszcza za pomoc uchodźcom z Ukrainy. Wiem, że często właśnie dzięki staraniom sołtysów możliwe było przyjęcie uciekających przed wojną ukraińskich rodzin" - napisał prezydent. Szczególne wyrazy uznania przekazał tegorocznym sołtysom seniorom - Józefowi Szczygłowi i Stanisławowi Ka-liście. „Państwa postawa jest przykładem nie tylko aktywności społecznej, ale także życiowego poświęcenia służbie innym" - podkreślił prezydent.
Nadszedł długo oczekiwany moment wręczenia nagród laureatom 20. edycji konkursu „Sołtys Roku". Marszałek Senatu prof. Tomasz Grodzki wraz z senatorami Zygmuntem Frankiewiczem oraz Jerzym Chróścikowskim wręczyli pamiątkowe „Orły senackie" oraz dyplomy. Warto dodać, że jeden z orłów trafił do prezesa Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów Ireneusza Niewiarowskiego. Okolicznościowe puchary przekazali na ręce laureatów pani marszałek Gabriela Mo-rawska-Stanecka oraz przewodniczący Jan Krzysztof Ardanowski. Pamiątkowy puchar z rąk Kazimierza Łebka, prezesa Stowarzyszenia Sołtysów Ziemi Kieleckiej otrzymał dodatkowo sołtys senior Stanisław Kalista. Statuetki siewcy wykonane przez świętokrzyskiego rzeźbiarza Sławomira Micka tradycyjnie już wręczył Marcin Mucha, dyrektor Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin. Marcin Olędzki, manager Obszaru
Współpracy z Bankami, przekazał sołtysom upominki od Fundacji Polska Bezgotówkowa. Jak co roku nie mogło zabraknąć rowerów, które obok statuetki siewcy (zwanej też sołecką Nike) na stałe wpisały się w pulę nagród dla wyróżnionych liderów. Nagrodę symbolicznie przekazał Maciej Piskorski - dyrektor produktów Agro w BNP Paribas Polska S.A. Niespodziewanie, z racji jubileuszowej edycji, obdarowany rowerem na miejscu w Senacie został także „dobry duch" konkursu -senator Ireneusz Niewiarowski, prezes KSS.
W imieniu tegorocznych laureatów głos zabrała Joanna Morawska, sołtyska Wólki Kozodawskiej (gmina Piaseczno). - Staramy się, jak umiemy, jak możemy, jak potrafimy, tyle, ile mamy energii, żeby służyć naszym mieszkańcom. Każdego dnia próbujemy robić to jak najlepiej. Ale tyle sołtys może, co wieś pomoże - podkreśliła Joanna Morawska, przywołując popularne sołeckie powiedzenie.
- Oczywiście, że potrzebujemy wsparcia naszych mieszkańców, ale także przedstawicieli parlamentu, bo to oni mogą zmienić prawo, a zmiany w prawie są konieczne. Niech już ten projekt z 2019 roku wyjdzie z zamrażarki -oświadczyła w imieniu laureatów Joanna Morawska.
W ostatniej części spotkania finalistom pogratulowali przedstawiciele sponsorów, bez których konkurs nie miałby tak bogatej oprawy. - Ogromny szacunek za to, co robicie. Jak dużo prywatnego czasu musicie poświęcić dla dobra innych - mówił Maciej Piskorski, dyrektor Departamentu Produktów Agro w BNP Paribas Bank Polska S.A. - Potrzeba nam takich ludzi jak wy. Cieszę się, że sołtysi mają tę nagrodę i jak długo się da będziemy ją wręczać.
W równie miłych słowach zwrócił się do laureatów Marcin Mucha, dyrektor Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin. - Czuję się zaszczycony. Już po raz siódmy wręczam nagrody w konkursie „Sołtys Roku", a statuetka jest naprawdę ciężka. Ale to dobrze, bo jednocześnie oddaje ciężar pracy, którą wykonujecie na co dzień - dodał Marcin Mucha.
Marcin Olędzki z Fundacji Polska Bezgotówkowa nawiązał do zmian, jakie zaszły na polskiej wsi. - Od kilku lat, jako Fundacja, wspieramy konkurs „Sołtys Roku". Polska wieś była zacofana, a przynajmniej tak ją odbierałem, spędzając wakacje u dziadków. Teraz serce się raduje, kiedy widzę, jak zmienia się w oczach - podsumował.
Z kolei Jacek Królikowski - prezes Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego podkreślił, że współpracując na co dzień z organizacjami pozarządowymi i bibliotekami wie, że to właśnie sołtyski i sołtysi to najbliżsi sojusznicy wszelkich działań. - Nasz cel to dbanie o wspólnotę. Czekają nas różne kryzysy, a wspólnota stanowi siłę, i to zarówno ta lokalna, jak i narodowa. Wasze zadanie to tę wspólnotę podtrzymywać. - dodał Jacek Królikowski. W gronie sponsorów znalazło się również Polskie Wydawnictwo Rolnicze i „Tygodnik Poradnik Rolniczy" jako patron wydarzenia.
Konferencję podsumował prezes KSS Ireneusz Niewiarowski. - Trudna dziś przypadła mi rola, z powodu miłych zaskoczeń. Ale dziękuję Senatowi za tę 20-letnią gościnę, że zauważa pracę sołtysów i co roku nas gości. Chciałbym jednak doprecyzować, że inicjatywa organizowania konkursu „Sołtys Roku" narodziła się w redakcji „Gazety Sołeckiej", a moim obowiązkiem jako senatora i prezesa KSS było ją wspierać i w niej uczestniczyć. Nie ma z nami Joanny Iwanickiej, ówczesnej redaktor naczelnej, ale jest pani Ewa Korzuchowska, która pracuje przy konkursie od początku, już 20 lat. Jednocześnie dziękuję sponsorom za ich stałą obecność, a nawet deklaracje na przyszłość - powiedział Ireneusz Niewiarowski. Prezes KSS podziękował również prelegentom.
- Program odnowy wsi się zmienił, ale nie tak, jak tego byśmy chcieli. Dlaczego działa tylko w trzech, a nie w 16 województwach? Nie poddawajmy się. Cieszy masowość funduszu sołeckiego - to 690 mln zł z budżetów gmin, które sołtysi mogą mądrze wykorzystywać. Mamy zatem nad czym pracować. Ale co najważniejsze - gratuluję zwycięzcom, także odwagi, że zdecydowali się przystąpić do konkursu. Zachęcajmy kolejnych liderów do udziału w nim, bo o wielu prężnych sołtysach na pewno nie wiemy.
Tytuł Sołtysa Roku 2021 zdobyli: Sylwester Kasprzak z Kawęczyna w woj. wielkopolskim, Hubert Kurpiela ze Strzeleczek w woj. opolskim, Wiesława Lisiak z Kociałkowej Górki w woj. wielkopolskim, Joanna Morawska z Wólki Kozodawskiej w woj. mazowieckim, Piotr Niestatek z Krotoszyna w woj. kujawsko-po-morskim, Przemysław Piech z Bartążka w woj. warmińsko-mazurskim, Józef Szczupak z Zakrzowa w woj. małopolskim, Władysław Świątek z sołectwa Czekaj w woj. podkarpackim, Alicja Zawadzka z Gródka w woj. lubelskim. Tytuły Sołtysów Seniorów otrzymali Stanisław Kalista - od 49 lat sołtys w Bukowce Zbrzy w woj. świętokrzyskim i Józef Szczygieł, który od 48 lat pełni tę funkcję w Grobli w woj. małopolskim.
Izabela Dachtera-Walędziak
