80 rocznica wybuchu Powstania Zamojskiego

www.lubiehrubie.pl 2022-11-26

20 listopada w Warszawie odbyły się centralne, państwowe uroczystości z okazji 80. rocznicy wybuchu Powstania Zamojskiego – drugiego co do wielkości po Powstaniu Warszawskim oraz największego pod względem czasowym i terytorialnym aktu zorganizowanego oporu Polaków przeciw zbrodniczej polityce III Rzeszy niemieckiej.

Obchody upamiętniające Powstanie Zamojskie po raz pierwszy odbyły się w wymiarze państwowym. Uroczystość została objęta Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości. Zorganizowane zostały przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Ministra Jana Józefa Kasprzyka oraz Posła na Sejm RP, Prezesa Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość Sławomira Zawiślaka.

Celem zorganizowanych obchodów było godne uczczenie pamięci żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego (Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich), walczących za Ojczyznę i w obronie ludobójczo wysiedlonej polskiej ludności Zamojszczyzny oraz ofiar niemieckiej eksterminacji Narodu Polskiego na Zamojszczyźnie, w tym Dzieci Zamojszczyzny.

Na obchody do Warszawy w sposób zorganizowany (kilka autokarów) pojechało ok. 350 osób, mieszkańców Zamojszczyzny, w tym Weterani, Kombatanci, Poczty Sztandarowe Kół Rejonowych Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość (Zamość, Stary Zamość, Skierbieszów, Uchanie, Łabunie, Mircze, Trzeszczany, Tyszowce, Tomaszów Lubelski, Narol, Grabowiec, Komarów oraz poczet Okręgu Zamość), członkowie i sympatycy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Zamość, reprezentanci NSZZ „Solidarność” Oddział Zamość, członkowie Grupy Rekonstrukcji Historycznej im. por. Konrada Bartoszewskiego ps. „Wir” z Biłgoraja, GRH Ludności Cywilnej z Tomaszowa Lubelskiego, GRH im. Tadeusza Zieleniewskiego z Majdanu Obleszcze, GRH Tomaszowski Szwadron im. I Pułku Kawalerii Ochrony Pogranicza, przedstawiciele organizacji społecznych, przedsiębiorców, ludzi wolnych zawodów, Harcerze z 10. Drużyny Harcerskiej „Traperski Krąg” z Suśca z harcmistrz Anną Rojek, Harcerze ZHR „Woda” z Tomaszowa Lubelskiego z proporcem patrona Karola Kazimierza Kosteckiego ps. Kostek, dzieci i młodzież szkolna ze szkół z terenu Zamojszczyzny, reprezentująca m.in. Liceum Ogólnokształcące Centrum Szkół Mundurowych im. Powstania Zamojskiego w Zamościu wraz z pocztem sztandarowym oraz młodzi (8,9-letni) uczniowie Szkoły Muzycznej w Zamościu.

Dodatkowo, w obchodach uczestniczyli przedstawiciele władz państwowych, mieszkańcy stolicy, oraz reprezentanci naszego regionu, którzy przyjęli zaproszenie. Wśród uczestników uroczystości obecni byli m.in.: Senator Jerzy Chróścikowski, Wicewojewoda Lubelski Robert Gmitruczuk, Wicemarszałek Województwa Lubelskiego Michał Mulawa, przedstawiciele władz samorządowych: Starosta Zamojski Stanisław Grześko, Prezydent Miasta Zamość Andrzej Wnuk, Burmistrz Zwierzyńca Urszula Kolman, Wójt Gminy Grabowiec Bartosz Popek, Wójt Gminy Jarczów Tomasz Tyrka, Wiceprzewodniczący Rady Powiatu Tomaszowskiego Wiesław Cielica, delegacja oficerów z Garnizonu Zamość z 18. Pułku Przeciwlotniczego w Sitańcu, 32. WOG, 25. Batalionu Lekkiej Piechoty WOT, Komendant Miejski PSP w Zamościu st. bryg. Jacek Sobczyński, Komendant Powiatowy PSP w Hrubieszowie mł. bryg. Piotr Gronowicz, Zastępca Komendanta Powiatowego PSP w Biłgoraju mł. bryg. Tomasz Kozioł, oraz inni przedstawiciele władz lokalnych, administracji rządowej i samorządowej.

Centralne obchody rozpoczęły się od uroczystej Mszy Świętej w Katedrze Polowej Wojska Polskiego odprawionej w intencji zmarłych i poległych uczestników Powstania. Eucharystię sprawowało liczne grono kapelanów Ordynariatu Polowego, przewodniczył jej ks. płk Kryspin Rak, Wikariusz Generalny – Zastępca Biskupa Polowego. Eucharystia rozpoczęła się od wprowadzenia Chorągwi Wojska Polskiego, pocztów sztandarowych oraz – zwartym pododdziałem – grup rekonstrukcji historycznej. Ksiądz Rak powitał zgromadzonych na liturgii. W poruszającej homilii przypomniał historię Powstańców Zamojskich, którzy w latach 1942-1944 podejmowali walkę w obronie ludobójczo wysiedlanej polskiej ludności z terenów Zamojszczyzny. Zaznaczył także, że w 80. rocznicę wybuchu Powstania trzeba przypominać o tym wydarzeniu i o ludziach, którzy w walce o wolną Polskę, sprzeciwiając się okupantowi, nie zawahali się poświęcić swojego życia. Oprawę muzyczną Mszy Św. zapewniła Kapela Turobińska. Pierwsze czytanie odczytał Wiceprezes ŚZŻAK O/Z por. Andrzej Jaroszyński, drugie czytanie Joanna Kurzyp z GRH „Wir” z Biłgoraja. Modlitwę wiernych odczytała Harcmistrz Anna Rojek.

Po Mszy Św. jako Poseł, jednocześnie Prezes ŚZŻAK O/Z, organizator powyższych obchodów – poseł Sławomir Zawiślak podziękował Księżom koncelebrującym uroczystą Eucharystię, przekazując na ręce Zastępcy Biskupa publikacje historyczne wydane przez ŚZŻAK Okręg Zamość, dotyczące okresu II wojny światowej. Na zakończenie ww. zaprosił na krótki koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu młodych solistów i zespołów przybyłych – na zaproszenie ŚZŻAK O/Z – z czterech powiatów Zamojszczyzny. Artyści zaprezentowali pieśni śpiewane w okresie Powstania Zamojskiego, walk partyzanckich, które towarzyszyły powstańcom w ich trudnych chwilach niedoli oraz po zwycięskich bitwach, potyczkach, zagrzewając do dalszej walki o wolność Ojczyzny.

W koncercie wystąpili: zuchenka z 10. DH „Traperski Krąg” z Suśca Magdalena Stefaniak z utworem „Serce w plecaku”, Kapela Turobińska w składzie – śpiew Wiktoria Kolano, Małgorzata Dziewa, Lena Batorska, Nikola Nawrocka, Magdalena Pastuszak, Julka Zwolak, Julianna Kulesza, Paulina Pańko, Patrycja Krzyszczak – gitara, Zuzanna Sołtys – flet, Katarzyna Sikora – bęben, Martyna Brodaczewska – klarnet, Marzena Crewson – skrzypce, Adrian Tyburczyk – akordeon, Patryk Gorgol – trąbka, baryton, Mikołaj Batyra – saksofon, Paweł Kusaj – akordeon, Edyta Prokopiuk – kontrabas, kierownik zespołu z utworem „Podkowiacy”, Pani Agata Jarmusz solista Zespołu „Hubal” z Hrubieszowa z utworem „Awangarda” oraz z utworem „Rozszumiały się brzozy płaczące” zespół wokalno-instrumentalnego ze Szkoły Muzycznej YAMAHA z pod kierunkiem Marty i Piotra Wyszyńskich w składzie: Lena Turczyn, Zofia Kancerz, Ewa Sochan, Hanna Kobylas, Julia Liga, Barbara Bojaryn, Jagoda Bucior, Cezary Wójtowicz, Hanna Stańko, Mateusz Murmydło, Gabriela Udzielak, Brajan Kubina.

Następnie na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego, przy Grobie Nieznanego Żołnierza, gdzie znajduje się tablica poświęcona walce Zamojszczyzny z okupantem w latach 1942-1943 odbyła się dalsza oficjalna część uroczystości. Oprawę ceremonialną obchodów zapewniła Wojskowa Asysta Honorowa z Dowództwa Garnizonu Warszawa. Centralnym punktem obchodów był Apel Pamięci. Podczas apelu hołd poległym oddali przedstawiciele najwyższych władz państwowych, urzędów centralnych, instytucji publicznych, stowarzyszeń oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy Zamojszczyzny i stolicy. Rangę uroczyści zapewniła asysta licznych pocztów sztandarowych, grup rekonstrukcji historycznej, harcerzy.

Wśród licznych gości obok wyżej wymienionych znaleźli się m.in.: Jan Józef Kasprzyk – Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Sędzia Bogusław Nizieński – Przewodniczący Rady ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych przy Szefie UDSKiOR, przedstawiciele Zarządu Głównego ŚZŻAK Rafał Obarzanek – Wiceprezes, Maciej Jarosiński – Skarbnik, Łucjan Sokołowski, Instytut Pamięci Narodowej reprezentował Adam Siwek – Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN. Pocztę Polską reprezentowali Krzysztof Falkowski – Prezes Poczty Polskiej i Krzysztof Górski – Dyrektor Biura Współpracy Międzynarodowej i Filatelistyki, Biskupa Polowego reprezentowali ks. płk Kryspin Rak oraz ks. kmdr w st. spocz. Janusz Bąk.

W trakcie obchodów została przedstawiona przez lektora historia tragicznych wydarzeń okresu wysiedleń polskiej ludności Zamojszczyzny, zwycięskiej walki żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego podczas Powstania Zamojskiego. Podczas uroczystości przy Grobie Nieznanego Żołnierza miały miejsce wystąpienia organizatorów wydarzenia. Jako pierwszy głos zabrał Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Minister Jan Józef Kasprzyk, który przypomniał o wydarzeniach z którymi 80 lat temu mierzyła się ludność Zamojszczyzny. Pan Minister podkreślił moją dużą rolę i starania w organizację uroczystości, co ważne po raz pierwszy w państwowym wymiarze, która ma na celu przywrócenie do pamięci narodowej zrywu żołnierzy Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich w obronie ludności polskiej.

Następnie jako organizator uroczystości poseł Zawiślak odczytał list skierowany do uczestników wydarzenia od Marszałek Sejmu RP Pani Elżbiety Witek a potem wygłosił swoje przemówienie. Zwracając się do zgromadzonych tłumnie uczestników wydarzenia podkreślił m.in. że założeniem organizatorów było szczególnie przypomnienie wszystkim Polakom zapomnianego, krwawego, ale jednak zwycięskiego Powstania Zamojskiego, bo w efekcie wstrzymującego wysiedlenia, czynu zbrojnego naszych Przodków. Podziękował Ministrowi Janowi Józefowi Kasprzykowi za współpracę przy organizacji wydarzenia, a wszystkim uczestnikom za wspólne, aktywne uczczenie tegorocznej rocznicy. Jednocześnie zaprosił na regionalne obchody 80. rocznicy wybuchu Powstania Zamojskiego, które odbędą się 11 grudnia w Zamościu. Powyższa uroczystość będzie podsumowaniem organizowanych przez Związek tegorocznych przedsięwzięć przywołujących pamięć o Powstaniu Zamojskim oraz kontynuacją wieloletniej, społecznej pracy środowiska na rzecz upamiętnienia tego ważnego wydarzenia.

Po wystąpieniu ww. organizatorów głos zabrał Prezes Poczty Polskiej S.A. Krzysztof Falkowski, który zaprezentował wydaną z tej okazji kartkę pocztową z nadrukowanym znakiem opłaty pocztowej o tytule „80. rocznica wybuchu Powstania Zamojskiego”. Prezes Poczty podkreślił, że wydana przez Spółkę, na wniosek Zarządu ŚZŻAK O/Z, kartka pocztowa przyczyni się do utrwalenia w pamięci współczesnych Polaków wiedzy o poświęceniu i heroizmie mieszkańców Zamojszczyzny, którzy zdecydowali się stanąć do nierównej walki w obronie tego, co najcenniejsze.

Wśród spływających gratulacji i wyrazów uznania za podjęcie przedsięwzięcia zostały przesłane także podziękowania i listy okolicznościowe m.in. od Ministra Edukacji i Nauki Pana Przemysława Czarnka oraz Marszałka Województwa Lubelskiego Pana Jarosława Stawiarskiego.

Uroczystości zakończyło złożenie przez kilkadziesiąt delegacji wieńców na Grobie Nieznanego Żołnierza, w tym od najwyższych władz państwowych m.in. Prezydenta RP, Premiera, Marszałek Sejmu RP Pani Elżbiety Witek. W imieniu Prezydium Zarządu ŚZŻAK O/Z, członków i sympatyków Związku wieniec na Grobie Nieznanego Żołnierza złożyła delegacja w osobach: Maria Małek, Anna Rojek, Jerzy Marucha, Józef Więcław, Mieczysław Bartoń oraz por. Andrzej Jaroszyński.

W kolejnym punkcie uroczystości, defiladzie Kompanii Reprezentacyjnej WP, Orkiestry udział wzięło kilkanaście pocztów sztandarowych Kół Rejonowych ŚZŻAK O/Z, grupy rekonstrukcji historycznej z terenu Zamojszczyzny, uczniowie Liceum Ogólnokształcącego Centrum Szkół Mundurowych im. Powstania Zamojskiego w Zamościu oraz harcerze.

– Cieszę się, że po raz pierwszy udało się w zorganizować obchody z okazji 80. rocznicy Powstania Zamojskiego w formie centralnych, państwowych uroczystości w Warszawie. Była to okazja, aby oddać hołd i godnie uczcić pamięć żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego (Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich) naszych Przodków, walczących za Ojczyznę i w obronie ludobójczo wysiedlonej polskiej ludności Zamojszczyzny – powiedział poseł Zawiślak. – Członkowie Zarządu serdecznie dziękują za wsparcie społecznej, patriotycznej pracy i za zaangażowanie przy organizacji uroczystości, współorganizatorowi Urzędowi do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Dowództwu Garnizonu Warszawa za zabezpieczenie oprawy ceremonialnej. Podziękowania kierujemy do wszystkich, którzy wsparli nasze działania m.in. do Burmistrza Tomaszowa Lubelskiego Wojciecha Żukowskiego, Wójta Turobina Andrzeja Koziny, członków grup rekonstrukcji historycznej: GRH im. por. Konrada Bartoszewskiego ps. „Wir” z Biłgoraja, GRH Ludności Cywilnej z Tomaszowa Lubelskiego, GRH im. Tadeusza Zieleniewskiego z Majdanu Obleszcze, GRH Tomaszowski Szwadron im. I Pułku Kawalerii Ochrony Pogranicza, solistce zuchence Madzi Stępniak oraz harcerzom z 10. DH „Traperski Krąg” z Suśca na czele z Panią Harcmistrz Anną Rojek, Kapeli Turobińskiej na czele z Kierownik Zespołu Panią Edytą Prokopiuk, uczniom Szkoły Muzycznej YAMAHA w Zamościu wraz z właścicielami szkoły Państwem Martą i Piotrem Wyszyńskimi, solistce Zespołu „Hubal” z Hrubieszowa Pani Agacie Jarmusz oraz do wszystkich tych, którzy przyjęli nasze zaproszenie i wspólnie z nami uczestniczyli w obchodach. Wierzymy, że przywrócenie narodowej pamięci o znaczącym, a jednak za mało znanym wśród Polaków Powstaniu Zamojskim, obok celu edukacyjnego, będzie miało dodatkowy wymiar i przekaz dla nas, współczesnego pokolenia. Pamiętając o wielkich czynach naszych przodków, którzy stając do nierównej walki w obronie Ojczyzny i swoich współbraci z będącym u szczytu swojej potęgi niemieckim okupantem, za ich przykładem znajdziemy w sobie siłę, by pokonać wszelkie współczesne trudności i przeszkody. Niech niezłomna wola walki i postawa naszych Przodków uczy nas współcześnie żyjących jednoczyć się w trudnych chwilach i tak jak oni wierząc, szukać takich rozwiązań, które pozwolą zwyciężać w sytuacjach wydawałoby się beznadziejnych.